حق ملاقات فرزند در قانون
حق ملاقات فرزند و نیز حضانت دو مفهوم کاملا مرتبط با یکدیگرند. زمانی که به موجب توافق و یا قانون حضانت طفل به یکی از ابوین یعنی پدر یا مادر واگذار می‌شود، طرف مقابل حق دارد که به میزان معینی فرزند مشترک را ملاقات کند.
این موضوع در ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی به صراحت ذکر شده است. نکته بسیار مهمی که در این ماده وجود دارد آن است که حضانت و یا حق ملاقات فرزند به بعد از طلاق منحصر نشده است. در واقع ممکن است زوجین هنوز مراحل طلاق را انجام نداده باشند، اما از یکدیگر جدا زندگی کنند، در این شرایط نیز امکان طرح دعوی حضانت و حق ملاقات فرزند نیز وجود دارد.
دیدار فرزندی که همچنان در سن حضانت قرار دارد، هم حق و هم تکلیف است. بنابراین هیچ یک از ابوین نمی‌تواند فرزند را از دیدار والد دیگر و یا حتی اقوام نظیر پدربزرگ و مادر بزرگ محروم نماید.
نحوه طرح دعوی ملاقات با فرزند
برای طرح دعوی حق ملاقات با فرزند، باید فردی که حضانت با وی نیست مراحل را به شرح زیر انجام دهد:
* ابتدا باید به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست حق ملاقات فرزند را مطرح نماید. پرونده براساس محل زندگی مشترک و یا اقامتگاه خوانده به مرجع قضایی صالح ارجاع می‌گردد. چنانچه مادر خواهان پرونده باشد، در محل اقامت خود نیز می‌تواند طرح دادخواست نماید.
* در جلسه رسیدگی، قاضی با بررسی وضعیت حضانت طفل، شرایط و جنسیت خواهان، سن و جنسیت طفل و وضعیت روحی وی، سلامت اخلاقی خواهان و خوانده بین ۲۴ تا ۷۲ ساعت در هفته حق ملاقات درنظر می‌گیرد. همچنین زمان و روز دقیق در هفته و نیز محل ملاقات نیز تعیین می‌گردد.
رای صادر شده، به مدت ۲۰ روز قابل تجدیدنظر خواهی بود. پس از قطعیت رای، پرونده با درخواست خواهان به واحد اجرای احکام ارجاع می‌گردد.
محل ملاقات با کودک
در مورد محل ملاقات با کودک، بهتر است که زوجین برای حفظ شان و نیز عدم آسیب به کودک با یکدیگر توافق کنند. در گذشته، زمانی که میان پدر و مادر توافقی وجود نداشت و یا زمان ملاقات توسط قاضی کم درنظر گرفته می‌شد، این ملاقات در کلانتری مربوطه انجام می‌شد.
اما در حال حاضر مطابق با ماده ۶۸ آیین اجرایی قانون حمایت از خانواده، رئیس کل دادگستری استنان باید در هر حوزه قضایی محل یا محل‌هایی را با فضای متناسب با روحیات کودکان و نیز استفاده از منابع انسانی و امکانات سازمان بهزیستی، بهداشت و درمان، اداره تعاون، کاره و رفاه اجتماعی و با تعداد کافی مددکار اجتماعی و نیز در صورت لزوم مامورین انتظامی اختصاص دهد.
در هر حال بهتر است که زوجین به جای کشمکش در مورد محل ملاقات فرزند، سعی کنند مصلحت طفل را درنظر بگیرند تا آسیب کمتری به وی وارد گردد.
ضمانت اجرای حق ملاقات فرزند
قانونگذار به جهت برخورد با افرادی که از دیدار طفل با والد خود، جلوگیری می‌کنند، مجازات‌هایی درنظر گرفته است. براساس ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی، چنانچه فردی از ملاقات فرزند جلوگیری نماید، به حبس از سه ماه تا شش ماه یا به جزای نقدی از ۱۵۰ هزار تا سیصد هزار تومان محکوم می‌گردد.
لازم به ذکر است که در صورت تکرار مجدد این جرم، حداکثر مجازات یعنی ۶ ماه حبس اعمال خواهد گردید.
بهترین راهکار
زوجین باید توجه داشته باشند که هر گونه اختلافی را که با یکدیگر دارند، می‌بایست در مورد حق ملاقات با فرزند خود کنار بگذارند. معمولا زوجینی که اقدام به طلاق توافقی می‌کنند، در مورد حضانت و نحوه ملاقات توافق می‌کنند. چرا که معتقدند، هر دو در مقابل فرزندان وظایفی دارند که می‌بایست به درستی انجام دهند.
تعیین زمان و نحوه ملاقات فرزند و در کنار آن انعطاف‌پذیری مناسب در هنگامی که یکی از والدین دچار مشکل می‌شود، موجب می‌شود که کودک احساس امنیت و آرامش بیشتری داشته باشد.